Kuchnia włoska jest jedną z najpopularniejszych i najbardziej znanych nie tylko w Europie, ale i na całym świecie. Również w Polsce cieszy się ogromnym uznaniem, a kolejne pizzerie wyrastają niczym grzyby po deszczu. Chyba nawet można zaryzykować stwierdzenie, że łatwiej dziś znaleźć restaurację, w której menu znajdują się przysmaki kuchni śródziemnomorskiej, a nie tradycyjny schabowy z ziemniakami i kapustą
Italia znaczy różnorodność
Mówiąc o kuchni włoskiej, mamy na myśli przede wszystkim pizzę i spaghetti. Ale wbrew pozorom Włosi nie jedzą wyłącznie makaronów, choć jest on podstawą wielu dań, zwłaszcza na południu kraju. Natomiast na północy przeważa ryż i polenta, czyli potrawa z mąki kukurydzianej z dodatkiem sera i różnych sosów. Ponadto każdy z 20 regionów Italii posiada swoje własne specjały.
Jak sama nazwa wskazuje, słynny sos pomidorowy z mięsem (bolognese – boloński) wywodzi się z Bolonii. Za ojczyznę pizzy uważa się natomiast Neapol. Jeżeli chcemy zasmakować najlepszego deseru, najlepiej wybrać się na Sycylię. We Florencji zjemy pyszny befsztyk, a w Turynie – kaczkę. Wszystko to decyduje o wielkiej różnorodności kuchni włoskiej.
Włoszczyzna
Można jednak wskazać elementy obecne w każdej potrawie, bez względu na region jej pochodzenia. Kuchnia włoska charakteryzuje się wykorzystaniem sporej ilości warzyw i aromatycznych przypraw. Wśród tych ostatnich dominują oregano, bazylia, tymianek, rozmaryn. Poza tym Włosi uwielbiają pomidory, oliwki, cebulę i czosnek.
Do Polski warzywa zawitały w 1518 roku za sprawą Bony Sforzy, żony króla Zygmunta Starego. Od tego czasu określenie „włoszczyzna” znaczy tyle co tradycyjny zestaw jarzyn (marchew, pietruszka, seler, por), niezbędny do przygotowania niektórych zup.
Oliwa niczym wino
Bardzo ważnym składnikiem włoskiej kuchni jest oliwa. Używa się jej nie tylko do pieczenia, grillowania i gotowania, ale także jako dodatek do sosów, makaronów, ryżu, a nawet kropi nią chleb. Klasyczna włoska bułka to ciabatta. Jest ona niska i płaska, a jej największą zaletą jest dobrze wypieczona skórka. Jej wewnętrzną część skrapia się oliwą i kładzie na nią dodatki. Obok oliwy na półce nie może zabraknąć octu balsamicznego.
Jeżeli mowa o oliwie, nie sposób nie wspomnieć o pesto. W standardowej wersji (pesto alla genovese) to gęsty, zielony sos tworzony właśnie z oliwy, bazylii, parmezanu, orzeszków pinii i czosnku. Czerwona odmiana pesto z Sycylii wzbogacona jest o suszone pomidory.
Kolejnym produktem, który rozsławił Włochy na cały świat, jest ser. A raczej sery, bo w ich rodzajach można naprawdę wybierać! Obowiązkowym składnikiem wielu potraw jest parmezan – ser wytwarzany z krowiego mleka w północnych Włoszech w regionie Emilia-Romania. Ponadto warto wspomnieć choćby o mozzarelli produkowanej w Kampanii, gorgonzoli rodem z Lombardii, czy podpuszczkowym owczym pecorino, pochodzącym z Lacjum (centralne Włochy).
Włoskie specjalności
Daniem, które zdobywa coraz większą popularność, jest również lasagne. To płaty makaronu przełożone sosem pomidorowym z mięsem oraz serem, a następnie zapieczone. Mniej znane jest cannelloni – grube rurki makaronu, w środku faszerowane warzywami (np. szpinakiem), posypywane startym serem, a potem również zapiekane z sosem pomidorowym lub beszamelowym.
Włosi chętnie sięgają również po ryż. Jest on np. składnikiem risotto. Do tej potrawy używa się jednak specjalnej odmiany ryżu, która ma długie, grube ziarenka. Najbardziej znaną jest arborio. Ryż ma dobrze wchłonąć bulion i wino, które dodaje się podczas smażenia ryżu na oliwie. Do risotto dorzuca się również dodatki, którymi w zależności od upodobania, mogą być cukinia, pomidory, grzyby, parmezan, łosoś i owoce morza.
Byle się nie narobić
Tradycyjny włoski posiłek składa się z przystawki (antipasto), następnie podaje się potrawę mączną albo zupę. Danie główne stanowią ryby lub mięso wzbogacone o risotto bądź sałatkę. Wszystkie te potrawy Włosi popijają kawą lub kieliszkiem wina. Italia jest jednym z największych producentów win na świecie. Ważna jest również różnorodność winnych trunków. W Piemoncie możemy degustować barolo, w Veneto – amarone, a w Toskanii – wytrawne chianti bądź słodkie vin santo.
Włosi znani są niechlubnie ze swego lenistwa, ale i z umiłowania czegoś, co nazywają la dolce vita. Nie są raczej skłonni do przesiadywania wielu godzin w kuchni. Mimo to, ich potrawy są syte i zwieńczone deserem. Zapewne każdy słyszał lub nawet rozkoszował się lodami włoskimi. Warto też wspomnieć o tiramisu – rodzaju tortu pochodzącego z Toskanii (choć do miana jego ojczyzny pretenduje także Wenecja Euganejska), czy też deserze o wdzięcznej nazwie panna cotta, czyli dosłownie – gotowanej śmietance.
Jeżeli po przeczytaniu tego tekstu, nabraliście ochotę na któryś z włoskich specjałów, czem prędzej ruszajcie do sklepu, by zakupić potrzebne składniki i sami zmierzcie się z przygotowaniem któregoś dania. Możecie też skorzystać z bogatej oferty włoskich restauracji. Tak czy inaczej – buon appetito!
Tekst: Paweł Kubik
